Osobiście jestem zwolennikiem lokalizowania studzienek kanalizacyjnych poza jezdnią.
Jeździłem kiedyś jako pasażer naszymi pięknymi polskimi drogami, a samochód co chwilę wpadał w koleinę od zapadniętej studzienki kanalizacyjnej. Myślałem wtedy: dlaczego studzienki projektują w drodze, czy nie można było zlokalizować ich w innym miejscu?
Obecnie sam jestem projektantem sieci i instalacji sanitarnych, może na mnie również ktoś przeklina, ale przynajmniej zawsze staram się przemyśleć lokalizację trasy kanalizacji sanitarnej lub deszczowej i uciekać z włazami kanalizacyjnymi poza jezdnię.
Niestety nie jest to takie proste.
Teraz wiem, że kanalizację lokalizuje się domyślnie w pasie drogowym, jeżeli jest możliwość poza jezdnią, jeżeli nie ma takiej możliwość w jezdni.
Często czytam na forach o narzekaniach Polaków? Kto zaprojektował włazy kanalizacyjne w drodze? Nowa droga, czy nie można były zlokalizować studzienki poza jezdnią?
Nie zawsze jest taka możliwość.
Przed projektantem jest zawsze trudne wyzwanie.
Fot. Studzienka kanalizacyjna zlokalizowana poza jezdnią w terenie zielonym.
Pierwszy etap projektowania sieci kanalizacji sanitarnej lub deszczowej
Po zebraniu materiałów wyjściowych do projektowania, pierwszym zadaniem do rozwiązania jest trasowanie sieci, czyli wyznaczenie osi kanału sanitarnego w pasie drogowym, jeżeli nie ma takiej możliwości to poza nim.
Kanały trasujemy wzdłuż drogi, równolegle do linii rozgraniczających. Przy trasowaniu kanalizacji musimy uwzględnić kolizję z inną infrastrukturą techniczną np. kablami elektrycznymi, kablami telekomunikacyjnymi, sieciami gazowymi, innymi kanałami ściekowymi i deszczowymi, wodociągami itp.
Poza infrastruktura podziemną są jeszcze istniejące budynki, linie ogrodzenia, słupy energetyczne naziemne, drzewa i wiele innych przeszkód, które zmuszają nas często do nietypowych rozwiązań.
Proszę pamiętać, że kanały prowadzi się prostoliniowo, a wszystkie załamania i zmiany kierunku musze być wykonane w studzience kanalizacyjnej. Projektant drogowy zaprojektuje ładny łuk drogowy. Kanalizacja powinna mieć jak najmniejsza liczbę załamań. Nie ma możliwość, aby kanalizację poprowadzić dokładnie tak jak drogę.
Poniżej przykładowa opinia prowadzenia kanalizacji w pasie drogowym wydana przez Zarząd Dróg Powiatowych:
– sieć zaprojektować poza jednią dróg powiatowych, możliwie blisko granicy pasa drogowego, poza rowami przydrożnymi,
– w miejscach, gdzie ze względu na kolizje z istniejącą infrastrukturą oraz przy jednoczesnym braku zgody właścicieli prywatnych na wejście w teren, dopuszcza się zaprojektowanie kanalizacji w jezdni drogi powiatowej, w połowie pasa jezdnego pomiędzy kołami przejeżdżających pojazdów. Warunkiem zlokalizowania projektowanej infrastruktury pod jezdnią będzie odtworzenie jej na całej szerokości jezdni,
– lokalizacja kanalizacji w jezdni, wzdłuż osi drogi wiążę się z koniecznością uzyskania odstępstwa od Art. 140, ust. 8 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie z dnia 2 marca 1999 r. /Dz.U.1999 Nr 43, poz. 430/.
Wszystko rozgrywa się o włazy do studzienek: włazy żeliwne pełne lub włazy żeliwne z wypełnieniem betonowym. Kanalizacja musi być eksploatowana, a lokalizacja włazów do studzienek w jezdni to utrudnienie w ruchu drogowym i możliwe zagrożenie życia kierowców. Źle wybudowana kanalizacja, zagęszczona obsypka i zasypka oraz źle wykończony właz kanalizacyjny mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń, a nawet zapadnięcia drogi.
Rys. Włazy do studzienek należy w miarę możliwości lokalizować w połowie pasa, między kołami przyjeżdżającego samochodu.
Rys. Przykładowy plan zagospodarowania terenu.
Fot. Przebudowa ul. Winogrady w Poznaniu
Lokalizowanie kanałów w wąskich uliczkach.
W mieście przy wąskich ulicach nie ma innej możliwości niż zaprojektowanie włazów w jezdni. Na terenach zurbanizowanych często jest brak miejsca na budowę nowych elementów w pasie drogowym. Często jest problem z zachowaniem normatywnych odległości od istniejącej infrastruktury.
Studzienki kanalizacyjne rozmieszamy co 50-70 metrów. Minimalna średnica studzienki włazowej ze względów BHP wynosi 1000mm.
Przebudowa ul. Żniwnej w Poznaniu
Podstawowe zasady rozmieszania studzienek:
– na początku i końcu kanału,
– na załamaniach kanału,
– przy zmianie spadku,
– przy zmianie średnicy kanału,
– przy połączeniu kanałów.
Budowa drogi serwisowej wzdłuż zachodniej obwodnicy Poznania.
Zagęszczenie gruntu przy studni w pasie drogowym:
Jedną z najczęstszych przyczyn awarii kanalizacji, zapadnia drogi, włazów do studzienek itp. jest źle wykonana i zagęszczona zasypka.
Zasypkę należy wykonać bezwzględnie piaskiem, zabrania się wykorzystywania humusu itp. Piasek powinien być różnoziarnisty.
W praktyce stosuje się najczęściej częściową lub całkowita wymianę gruntu słabego; słaby grunt zastępuje się dobrze zagęszczalnym gruntem sypkim, który należy zagęścić do wskaźnika Is nie mniejszego od 0.98 do głębokości poniżej 1,0 m. Od głębokości 1,0m do górnej warstwy konstrukcyjnej drogi wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić Is = 1,0 !!!). Należy bezwzględnie zagęszczać warstwami co 30 cm. 30 cm to maksymalna warstwa do zagęszczenia. Często widuje na budowach jak przyjeżdża wywrotka wysypuje piasek i panowie zagęszczają. Po takim zagęszczeniu wskaźnik na pewno nie wyjdzie poprawny.
Korpus dennicy studni kanalizacyjnej posadowiony i przygotowany do podłączenia rur kanalizacyjnych.
Sposób dostosowania poziomu włazu do nawierzchni drogi
Górny poziom włazu musi być dokładnie zlicowany z poziomem drogi.
Przykładowe zwieńczenie studzienki w jedni drogi. Rycina pochodzi z katalogu: Systemy kanalizacyjne Stream Life Studzienki kanalizacyjne PRO 630, PRO 800, PRO 1000 Instrukcja montażu firmy Pipelife.
Prawidłowy montaż studni i jej wyposażenia jest podstawą do bezpiecznej eksploatacji kanalizacji
Eksploatacja studni zlokalizowanych w jezdni zwiększa ryzyko wystąpienia wypadków związanych z eksploatacją. Dlatego obsługa studni powinna przebiega szybko i sprawnie. W tym celu należy prawidłowo wykonać stopnie wejściowe do studni.
Dla kanalizacji sanitarnej należy projektować włazy niewentylowane w pasach drogi.
Zwieńczenia włazów kanałowych muszą spełniać wymagania normy PN-EN 124:2000 „Zwieńczenia wpustów i studzienek kanalizacyjnych do nawierzchni dla ruchu pieszego i kołowego. Zasady konstrukcji, badania typu, znakowanie, sterowanie
jakością”, określającej grupy i klasy wytrzymałości z podziałem na klasy.
Grupa 1 (min klasa A 15) – powierzchnie przeznaczone wyłącznie dla pieszych i rowerzystów
Grupa 2 (min klasa B 125) – drogi i obszary dla pieszych, powierzchnie równorzędne,
parkingi lub tereny parkowania samochodów osobowych.
Grupa 3 (min klasa C 250) – dla zwieńczeń wpustów ściekowych usytuowanych przy
krawężnikach
Grupa 4 (min klasa D 400) – jezdnie dróg, utwardzone pobocza oraz obszary parkingowe
Grupa 5 (min klasa E 600) – powierzchnie poddane dużym naciskom od kół
Klasa A 15 obciążenie badawcze 15 kN
Klasa B 125 obciążenie badawcze 125 kN
Klasa C 250 obciążenie badawcze 250 kN
Klasa D 400 obciążenie badawcze 400 kN
Klasa E 600 obciążenie badawcze 600 kN
Widok kinety kanalizacyjnej. Widok na stopnie złazowe do studni.
Zgodnie z wytycznymi Aquanet:
W studniach stosować stopnie złazowe kanałowe (klamry), dostępne w handlu jako produkt spełniający wymogi normy DIN 1212E, zabezpieczone tworzywem przed poślizgiem, od ściany studzienki.
Stopnie włazowe (jako klamry) mogą być również wykonane z prętów stalowych ocynkowanych, o średnicy Φ 30 mm lub prętów stalowych, o średnicy Φ 30 mm, pokrytych tworzywem, o strukturze antypoślizgowej.
W zwężce studni, pod włazem, (ok. 10 cm), należy montować tzw. poręcz chwytną, z pręta stalowego ocynkowanego, pokrytych tworzywem o strukturze antypoślizgowej o średnicy Φ 30 mm – w odległości 7 cm od ściany.
Nieprawidłowo zamontowane stopnie złazowe mogą utrudniać eksploatację kanalizacji.
Montaż włazu żeliwnego na cegłach. Co o tym myślicie? Montaż oczywiście w jezdni drogi.
Opracował
mgr inż. Adam Masłowski
Literatura
Praca zbiorowa: Wodociągi i kanalizacja Poradnik; Arkady; Warszawa; 1971.
Golt, Bursztyna-Adamiak, Gudelis-Taraszkiewicz, Suligowski, Tuszynska: Kanalizacja Projektowanie, wykonanie, eksploatacja; Seidel-Przywecki; Warszawa; 2012.
PROJEKTOWANIE, WYKONAWSTWO SIECI WODOCIĄGOWYCH I KANALIZACYJNYCH ORAZ PRZYŁĄCZY WYMAGANIA OGÓLNE AQUANET SA Poznań, styczeń 2013 r.
Systemy kanalizacyjne Stream Life Studzienki kanalizacyjne PRO 630, PRO 800, PRO 1000 Instrukcja montażu firmy Pipelife.
WYTYCZNE DO PROJEKTOWANIA I MONTAŻU BETONOWYCH STUDZIENEK KANALIZACYJNYCH firmy ZPB Kaczmarek.