Instalacja zraszaczowa norma
Kursy specjalistyczne

Zakres normy
W normie przedstawiono wymagania dotyczące projektowania, instalowania i konserwacji stałych urządzeń gaśniczych. Jest to Polska wersja normy europejskiej EN12845, która została przetłumaczona przez PKN i ma ten sam status co europejska wersja oficjalna.

Norma ma zastosowanie do budowy, rozbudowy, naprawy lub innej zmiany instalacji tryskaczowej. Nie można natomiast stosować tej normy do projektowania instalacji zraszaczowych oraz automatycznych urządzeń tryskaczowych na statkach, w samolotach, samochodach, urządzeniach mobilnych oraz podziemnych systemach ochrony przeciwpożarowej w górnictwie.

Automatyczne Instalacje tryskaczowe stosuje się w celu wykrycia i ugaszenia wodą pożaru w jego wczesnym stadium lub w celu utrzymania pod kontrolą do czasu przyjazdu jednostek straży pożarnej.

UWAGA
Autorzy normy zalecają, aby jedynie wyszkolony i doświadczony personel wykonywał projektowanie, instalowanie i konserwację urządzeń tryskaczowych.

Podstawowe wytyczne projektowania instalacji tryskaczowych zawarte w normie to:

1. Postanowienia ogólne
W rozdziale zostały opisane rozważania na etapie stadium wstępnego i stadium projektowania oraz zakres informacji, które należy uwzględnić na rzutach sekcji tryskaczowych.

2. Budynki i przestrzenie, które należy chronić oraz dopuszczalne wyłączenia wewnątrz budynku
Tryskacze powinny chronić wszystkie przestrzenie z wyjątkiem dopuszczalnych i niezbędnych wyłączeń. Dopuszczalne wyłączenia to m.in. pomieszczenia pralni wykonane z materiałów niepalnych lub obudowane klatki schodowe. Nie należy natomiast stosować instalacji tryskaczowej w pomieszczeniach, w których użycie wody spowodowałaby wzrost zagrożenia.

3. Klasyfikacja przestrzeni i zagrożenia pożarowe
Budynki i jego pomieszczenia należy kwalifikować do podanych klas zagrożenia pożarowego.

Małe zagrożenie pożarowe – LH
Przykładowe obiekty: szkoły, biura, więzienia

Średnie zagrożenie pożarowe – OH1
Przykładowe obiekty: fabryki cementu, szpitale, hotele

Średnie zagrożenie pożarowe – OH2
Przykładowe obiekty: produkcja wyrobów metalowych, piekarnie, parkingi

Średnie zagrożenie pożarowe – OH3
Przykładowe obiekty: fabryki samochodów, dworce kolejowe, fabryki cukru, centra handlowe

Średnie zagrożenie pożarowe – OH4
Przykładowe obiekty: kina, teatry, hale koncertowe, fabryki sklejki

Duże zagrożenie pożarowe – HHP1 (obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem)
Przykładowe obiekty: drukarnie, produkcja zapałek

Duże zagrożenie pożarowe – HHP2 (obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem)
Przykładowe obiekty: zajezdnie autobusów, fabryki dywanów

Akademia Projektanta Instalacji Sanitarnych

Duże zagrożenie pożarowe – HHP3 (obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem)
Przykładowe obiekty: produkcja opon gumowych, produkcja tworzyw sztucznych

Duże zagrożenie pożarowe – HHP4 (obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem)
Przykładowe obiekty: produkcja wyrobów pirotechnicznych

Duże zagrożenie pożarowe – HHS1 – HHS4 (obiekty związane z magazynowaniem)
Przykładowe obiekty: magazynowanie piwa, magazynowanie akumulatorów, magazynowanie materiałów biurowych, magazynowanie opon

4. Hydrauliczne kryteria projektowe
W zależności od klasy zagrożenia pożarowego, rodzaju urządzenia tryskaczowego wodnego lub powietrznego zostały określone minimalne intensywności zraszania i obliczeniowe powierzchnie działania instalacji tryskaczowej.
Intensywność zraszania to minimalna ilość wody w mm/min, według którego projektowana jest instalacja tryskaczowa . Wyznaczamy ja dzieląc ilość wody wypływającej z określonej grupy tryskaczy w l/min przez powierzchnię chronioną w m2.
Obliczeniowa powierzchnia działania oznacza natomiast maksymalna powierzchnię w której zadziałają tryskacze w razie pożaru.
Intensywności zraszania wahają się od 2,25 mm/min (LH) do nawet 12,5 mm/min (HHP). Powierzchnie działania wynoszą od 84 do 325 m2.
Projektując Instalacje należy zwrócić uwagę na dodatkowe obostrzenia, które zwiększają intensywności zraszania i powierzchnie działania.
Hydrauliczne kryteria projektowe instalacji tryskaczowej zależą od:
• Rodzaju chronionego obiektu,
• Wysokości budynku,
• Kategorii składowanych materiałów,
• Sposobu i wysokości składowania materiałów,
• Rodzaju urządzenia tryskaczowego: wodnego, powietrznego lub mieszanego

5. Rodzaje zasilania wodą
Zgodnie z wytycznymi normy zasilanie woda powinno zapewnić wymagane natężenie i ciśnienie przepływu. W zależności od klasy zagrożenia pożarowego źródło zasilania musi zaopatrywać w wodę instalację w czasie od 30 do 90 minut. Dla instalacji całkowicie obliczonych minimalne natężenie równa się wymaganemu natężeniu przepływu dla strefy najbardziej korzystnej.

Powinno się zastosować jedno lub więcej zasileń wodą:
• Sieci wodociągowe,
• Zbiorniki pośrednie pompy,
• Zbiorniki grawitacyjne,
• Rezerwuary,
• Rzeki i kanały zasilające instalacje poprzez komory osadowe i ssawne.


6. Zasady projektowania układów pompowych zasilanych silnikami elektrycznymi i spalinowymi
Należy stosować układu pompowe dwu lub wielopompowe. Pompy powinny mieć stabilną charakterystykę tzn. taką przy której wysokość podnoszenia maleje ze wzrostem wydajności w sposób ciągły. Pompy napędzane silnikami elektrycznymi lub spalinowymi powinny mieć zapewniona w pomieszczeniu pompowni odpowiednią temperaturę i wentylację. Zbiornik paliwa dla silnika spalinowego przy maksymalnym obciążeniu powinien wystarczyć na 3h w przypadku zagrożenia LH i 6h w przypadku HHP i HHS.
W przypadku stosowania silników elektrycznych, powinno zapewnić się zasilanie elektryczne z dwóch niezależnych źródeł lub zasilanie z jednego gwarantowanego źródła.

7. Rodzaje sekcji tryskaczowych
Rozróżniamy kilka typów systemów tryskaczowych:
• Sekcja tryskaczowa mokra (Wet valve sprinkler systems) – sieć przewodów rurowych jest stale wypełniona wodą i wykorzystywana do ochrony pomieszczeń, gdzie temperatura nie spada poniżej punktu zamarzania. Sekcja ta jest projektowana do uruchamiania elektrycznego lub hydraulicznego alarmu, który występuje przy stałym przepływie wody przez zawór kontrolno-alarmowy do otwartego lub otwartych tryskaczy. Rodzaj tryskaczy i ciśnienia ich zasilania determinuje maksymalny możliwy wypływ z główki tryskacza (zależny od zagrożenia pożarowego powierzchni chronionej).
• Sekcja tryskaczowa sucha (Dry valve sprinkler systems) – sieć przewodów rurowych jest stale wypełniona powietrzem lub gazem obojętnym i wykorzystywana wodą do pomieszczeń gdzie temperatura spada poniżej punktu zamarzania. Otwarcie jednego tryskacza powoduje uwolnienie powietrza i spadek ciśnienia w sieci przewodów, otwarcie zaworu kontrolno-alarmowego, wypełnienie przewodów wodą i jej wypływ przez otwarte tryskacze w miejscu powstania pożaru. Przy stałym przepływie wody przez zawór kontrolno-alarmowy do otwartego lub otwartych tryskaczy zostaje aktywowany system alarmowy elektryczny lub hydrauliczny. Podobnie jak w sekcji tryskaczowej mokrej rodzaj tryskaczy i ciśnienie ich zasilania determinuje maksymalny możliwy wypływ z główki tryskacza
• Sekcja tryskaczowa zalewowa (Deluge valve sprinkler systems) – system zalewowy stosowany jest do ochrony obszarów o wysokim zagrożeniu pożarowym, gdzie składowane materiały maja bardzo szybką uwalniania ciepła. W systemie zalewowym sieć przewodów rurowych jest wypełniona powietrzem atmosferycznym a główki zraszaczy są cały czas otwarte. Wykrycie pożaru i aktywacja sekcji możliwa jest w trzech wariantach: poprzez linię dozorująca pneumatyczną wypełniona sprężonym powietrzem, poprzez linię dozorującą hydrauliczna wypełniona wodą lub linię dozorującą złożoną z czujek dymu, płomieni lub innych.
• Sekcja tryskaczowa wstępnie sterowana bez zabezpieczenia (Non-intelocked Preaction valve sprinkler systems) – instalacja wykorzystuje zawór zalewowy (deluge), który otwiera się w przypadku aktywacji tryskacza lub zadziałania systemu detekcji. Rurociągi instalacji wypełnione są powietrzem lub gazem pod ciśnieniem. Jeżeli system detekcji nie zadziała, instalacja będzie działać jako typu suchego. W przypadku uszkodzenia rurociągu lub aktywacji tryskacza zawór zalewowy otworzy się i woda zacznie płynąć. Jeżeli system detekcji zadziała w wyniku pożaru lub awarii, zawór zalewowy otworzy się, a woda wypełni rurociągi, jednakże nie wypłynie do czasu aktywacji tryskacza. Celem takiego działania jest napełnienie wodą rurociągów instalacji przed aktywacją tryskacza, aby umożliwić jak najmocniejsze uderzenie w źródło pożaru.
• Sekcja tryskaczowa wstępnie sterowana z pojedynczym zabezpieczeniem (single-intelocked Preaction valve sprinkler systems) – aby otworzyć zawór zalewowy i wypełnić rurociągi wodą w instalacji z pojedynczym zabezpieczeniem wymagane jest zadziałanie systemu detekcji. Bez zadziałania systemu detekcji zawór zalewowy nie otworzy się. Najczęstszym zastosowaniem są bardzo duże sekcje typu suchego, których pojemność przekracza dozwolone wartości dla typowego zaworu typu suchego oraz instalacje, w których niedopuszczalne są przypadkowe wypływy wody z powodu uszkodzenia rurociągów.
• Sekcja tryskaczowa wstępnie sterowana z podwójnym zabezpieczeniem (Double-intelocked Preaction valve sprinkler systems) – w instalacji wstępnego zadziałania z podwójnym zabezpieczeniem wykorzystywany jest system detekcji oraz powietrze lub gaz pod ciśnieniem. Instalacja wykorzystuje zawór zalewowy (deluge), który otwiera się w tylko w przypadku jednoczesnego obniżenia ciśnienia w rurociągu i zadziałania systemu detekcji. Wymagane jest zadziałanie zarówno tryskacza i systemu detekcji w celu otwarcia zaworu i wypełnienia rurociągów wodą.
Instalacje wstępnego zadziałania z podwójnym zabezpieczeniem są zazwyczaj wykorzystywane w mroźniach, gdzie przypadkowe wypełnienie rurociągów wodą może mieć poważne konsekwencje oraz w instalacjach, w których niedopuszczalne są przypadkowe wypływy wody.

8. Odległości i rozstawienie tryskaczy
W normie przedstawione wytyczne poziomego rozstawienia tryskaczy. Bardzo ważne jest, aby lokalizować główki tryskaczy uwzględniając wszystkie możliwe przeszkody i konstrukcje zmniejszając intensywność podawania wody na ochroniony obszar. Ważne jest, aby zachowywać minimalną odległość pomiędzy tryskaczami, która generalnie nie powinna być mniejsza niż 2m.

9. Metody wymiarowania i układy sieci przewodów rurowych
Mamy do wybory dwa sposoby wymiarowania rurociągów. W przypadku instalacji tryskaczowych wstępnie obliczonych możemy częściowe dobierać średnice z załączonych tabel.
W przypadku instalacji całkowicie obliczonych musimy zawsze dobrane średnice popierać obliczeniami hydraulicznymi.
Zgodnie z normą obliczone straty hydrauliczne nie powinny być mniejsze od strat wyznaczonych ze wzoru Hazena-Williamsa.
Straty zależą od natężenia przepływu, średnicy wewnętrznej przewodu rurowego, stałej C dla odpowiedniego rodzaju przewodu rurowego oraz długości zastępczej dla rur i kształtek.
Prędkości przepływu wody w zależności od punktu systemy nie powinna przekraczać 6-10 m/s.


10. Rodzaje podstawowych elementów instalacji tryskaczowych:
– tryskacze,
– stacje kontrolno-alarmowe mokre,
– stacje kontrolno-alarmowe suche,
– stacje wzbudzające z wyzwoleniem, elektrycznym, pneumatycznym lub hydraulicznym,
– czujki przepływu,
– zawory testowe,
– zawory odwadniające,
– klapy/przepustnice odcinające,
– zawory zwrotne,
– zasuwy odcinające,
– reduktory ciśnienia wody,
– reduktory ciśnienia powietrza,
– kompensatory,
– filtry, odmulacze,
– manometry,
– przyłącza dla straży pożarnej,
– zbiorniki zalewowe,
– główne pompy pożarowe,
– pompy pilotujące,
– presostaty (łączniki ciśnieniowe),
– zawiesia do rur,
– podpory mocujące,
– kształtki: kolana, trójniki, redukcje, nawiertaki,
– szafy zasilająco-sterujące praca pomp pożarowych elektrycznych,
– szafy zasilająco-sterujące praca pomp pożarowych spalinowych,
– centrali sygnalizacji pożaru,
– czujniki temperatury, dymy lub płomieni,
– tablice synoptyczne,
– wyłączniki krańcowe do monitoringu stanu położenia armatury zaporowej.

Projektant instalacji tryskaczowych jest odpowiedzialny za prawidłowy dobór urządzeń.

11. Przewody rurowe
Wymaganym standardem jest projektowanie rurociągów podziemnych odpornych na korozje oraz zabezpieczonych przed uszkodzeniem. Zaleca się stosowanie np. rur z żeliwa sferoidalnego lub polietylenu o dużej gęstości.
Przewody naziemne powinny być generalnie wykonane ze stali czarnej malowanej, stali czarnej ocynkowanej lub miedzi Rury i kształtki poniżej 50mm nie powinny być łączone spawaniem w miejscu instalowania, chyba że stosuje się spawarkę automatyczną.
Przy średnicach powyżej 50 mm preferuje się połączenia spawane, kołnierzowe lub za pomocą łączników rowkowanych.

12. Konserwacja
Norma reguluje program konserwacji i okresowych kontroli instalacji tryskaczowej.

Projektowanie instalacji tryskaczowych
Projektowanie instalacji tryskaczowych

Podsumowanie
Polska norma i zawarte w niej wytyczne projektowania instalacji tryskaczowych wypadają podobnie w stosunku do niemieckich wytycznych VdS. Projektowanie większości obiektów w Polsce według standardu PN-EN 12845 jest wystarczające. Problem pojawia się projektując bardziej skomplikowane obiekty o dużym zagrożeniu pożarowym, gdzie bardziej szczegółowo opisane rozwiązania są zawarte w wytycznych niemieckich VdS i amerykańskiej normie NFPA 13.
Normę można nabyć na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego:

https://sklep.pkn.pl/?a=show&m=product&pid=567611

Koszt zakupu:
– wersja drukowana: 247,90 zł.,
– wersja elektroniczna nagrana na płytę CD: 212,50 zł.,
– wersja elektroniczna do pobrania: 177,10 zł.

Źródła:
Norma PN-EN 12845+A2:2010 Tytuł: Stałe urządzenia gaśnicze — Automatyczne urządzenia tryskaczowe – Projektowanie, instalowanie i konserwacja,
Materiały handlowe firm: Viking, Tyco i Minimax.


 ……… 
Jeżeli jest zainteresowany tematyką projektowania urządzeń przeciwpożarowych dołącz do Akademii Projektanta Instalacji Sanitarnych. Stworzyłem Akademię, w której uczę projektowania wodnych i pianowych systemów przeciwpożarowych. Poniżej kliknij i zapisz się na listę osób zainteresowanych. Dla osób zapisanych przewiduje ekstra promocję:</p>

.

3 KOMENTARZE

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here