Studzienki kanalizacyjne w jezdni drogi
Studzienki kanalizacyjne w jezdni drogi
Kursy specjalistyczne

Osobiście jestem zwolennikiem lokalizowania studzienek kanalizacyjnych poza jezdnią.

Jeździłem kiedyś jako pasażer  naszymi pięknymi polskimi drogami, a samochód co chwilę wpadał w koleinę od zapadniętej studzienki kanalizacyjnej. Myślałem wtedy: dlaczego studzienki projektują w drodze, czy nie można było zlokalizować ich w innym miejscu?
Obecnie sam jestem projektantem sieci i instalacji sanitarnych, może na mnie również ktoś przeklina, ale przynajmniej zawsze staram się przemyśleć lokalizację trasy kanalizacji sanitarnej lub deszczowej i uciekać z włazami kanalizacyjnymi poza jezdnię.

Niestety nie jest to takie proste.

Teraz wiem, że kanalizację lokalizuje się domyślnie w pasie drogowym, jeżeli jest możliwość poza jezdnią, jeżeli nie ma takiej możliwość w jezdni.
Często czytam na forach o narzekaniach Polaków? Kto zaprojektował włazy kanalizacyjne w drodze? Nowa droga, czy nie można były zlokalizować studzienki poza jezdnią?
Nie zawsze jest taka możliwość.
Przed projektantem jest zawsze trudne wyzwanie.
 Studnia kanalizacyjna zlokalizowana poza jezdnią drogi
Fot. Studzienka kanalizacyjna zlokalizowana poza jezdnią w terenie zielonym.

Pierwszy etap projektowania sieci kanalizacji sanitarnej lub deszczowej

Po zebraniu materiałów wyjściowych do projektowania, pierwszym zadaniem do rozwiązania jest trasowanie sieci, czyli wyznaczenie osi kanału sanitarnego w pasie drogowym, jeżeli nie ma takiej możliwości to poza nim.
Kanały trasujemy wzdłuż drogi, równolegle do linii rozgraniczających. Przy trasowaniu kanalizacji musimy uwzględnić kolizję z inną infrastrukturą techniczną np. kablami elektrycznymi, kablami telekomunikacyjnymi, sieciami gazowymi, innymi kanałami ściekowymi i deszczowymi, wodociągami itp.
Poza infrastruktura podziemną są jeszcze istniejące budynki, linie ogrodzenia, słupy energetyczne naziemne, drzewa i wiele innych przeszkód, które zmuszają nas często do nietypowych rozwiązań.
Proszę pamiętać, że kanały prowadzi się prostoliniowo, a wszystkie załamania i zmiany kierunku musze być wykonane w studzience kanalizacyjnej. Projektant drogowy zaprojektuje ładny łuk drogowy. Kanalizacja powinna mieć jak najmniejsza liczbę załamań. Nie ma możliwość, aby kanalizację poprowadzić dokładnie tak jak drogę.

Poniżej przykładowa opinia prowadzenia kanalizacji w pasie drogowym wydana przez Zarząd Dróg Powiatowych:

– sieć zaprojektować poza jednią dróg powiatowych, możliwie blisko granicy pasa drogowego, poza rowami przydrożnymi,
– w miejscach, gdzie ze względu na kolizje z istniejącą infrastrukturą oraz przy jednoczesnym braku zgody właścicieli prywatnych na wejście w teren, dopuszcza się zaprojektowanie kanalizacji w jezdni drogi powiatowej, w połowie pasa jezdnego pomiędzy kołami przejeżdżających pojazdów. Warunkiem zlokalizowania projektowanej infrastruktury pod jezdnią będzie odtworzenie jej na całej szerokości jezdni,
– lokalizacja kanalizacji w jezdni, wzdłuż osi drogi wiążę się z koniecznością uzyskania odstępstwa od Art. 140, ust. 8 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie z dnia 2 marca 1999 r. /Dz.U.1999 Nr 43, poz. 430/.
Wszystko rozgrywa się o włazy do studzienek: włazy żeliwne pełne lub włazy żeliwne z wypełnieniem betonowym. Kanalizacja musi być eksploatowana, a lokalizacja włazów do studzienek w jezdni to utrudnienie w ruchu drogowym i możliwe zagrożenie życia kierowców. Źle wybudowana kanalizacja, zagęszczona obsypka i zasypka oraz źle wykończony właz kanalizacyjny mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń, a nawet zapadnięcia drogi.
Sposób dostosowania poziomu włazu do nawierzchni drogi
Rys. Włazy do studzienek należy w miarę możliwości lokalizować w połowie pasa, między kołami przyjeżdżającego samochodu.
Sposób dostosowania poziomu włazu do nawierzchni drogi
Rys. Przykładowy plan zagospodarowania terenu.
 Lokalizacja studzienek kanalizacyjnych w jezdni drogi
Fot. Przebudowa ul. Winogrady w Poznaniu

Lokalizowanie kanałów w wąskich uliczkach.

W mieście przy wąskich ulicach nie ma innej możliwości niż zaprojektowanie włazów w jezdni. Na terenach zurbanizowanych często jest brak miejsca na budowę nowych elementów w pasie drogowym. Często jest problem z zachowaniem normatywnych odległości od istniejącej infrastruktury.
Studzienki kanalizacyjne rozmieszamy co 50-70 metrów. Minimalna średnica studzienki włazowej ze względów BHP wynosi 1000mm.
 Lokalizacja infrastruktury w wąskiej ulicy
Przebudowa ul. Żniwnej w Poznaniu

Podstawowe zasady rozmieszania studzienek:

– na początku i końcu kanału,
– na załamaniach kanału,
– przy zmianie spadku,
– przy zmianie średnicy kanału,
– przy połączeniu kanałów.
 Rozmieszczenie studni kanalizacyjnych przy każdym wpuście deszczowym
Budowa drogi serwisowej wzdłuż zachodniej obwodnicy Poznania.

Zagęszczenie gruntu przy studni w pasie drogowym:

Jedną z najczęstszych przyczyn awarii kanalizacji, zapadnia drogi, włazów do studzienek itp. jest źle wykonana i zagęszczona zasypka.
Zasypkę należy wykonać bezwzględnie piaskiem, zabrania się wykorzystywania humusu itp. Piasek powinien być różnoziarnisty.
W praktyce stosuje się najczęściej częściową lub całkowita wymianę gruntu słabego; słaby grunt zastępuje się dobrze zagęszczalnym gruntem sypkim, który należy zagęścić do wskaźnika Is nie mniejszego od 0.98 do głębokości poniżej 1,0 m. Od głębokości 1,0m do górnej warstwy konstrukcyjnej drogi wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić Is = 1,0 !!!). Należy bezwzględnie zagęszczać warstwami co 30 cm. 30 cm to maksymalna warstwa do zagęszczenia. Często widuje na budowach jak przyjeżdża wywrotka wysypuje piasek i panowie zagęszczają. Po takim zagęszczeniu wskaźnik na pewno nie wyjdzie poprawny.
 Studzienka kanalizacyjna przed zasypaniem
Korpus dennicy studni kanalizacyjnej posadowiony i przygotowany do podłączenia rur kanalizacyjnych.

 

Sposób dostosowania poziomu włazu do nawierzchni drogi

Górny poziom włazu musi być dokładnie zlicowany z poziomem drogi.
Sposób dostosowania poziomu włazu do nawierzchni drogi
Przykładowe zwieńczenie studzienki w jedni drogi. Rycina pochodzi z katalogu: Systemy kanalizacyjne Stream Life Studzienki kanalizacyjne PRO 630, PRO 800, PRO 1000 Instrukcja montażu firmy Pipelife.

 

Prawidłowy montaż studni i jej wyposażenia jest podstawą do bezpiecznej eksploatacji kanalizacji

Eksploatacja studni zlokalizowanych w jezdni zwiększa ryzyko wystąpienia wypadków związanych z eksploatacją. Dlatego obsługa studni powinna przebiega szybko i sprawnie. W tym celu należy prawidłowo wykonać stopnie wejściowe do studni.
Dla kanalizacji sanitarnej należy projektować włazy niewentylowane w pasach drogi.
Zwieńczenia włazów kanałowych muszą spełniać wymagania normy PN-EN 124:2000 „Zwieńczenia wpustów i studzienek kanalizacyjnych do nawierzchni dla ruchu pieszego i kołowego. Zasady konstrukcji, badania typu, znakowanie, sterowanie
jakością”, określającej grupy i klasy wytrzymałości z podziałem na klasy.
Grupa 1 (min klasa A 15) – powierzchnie przeznaczone wyłącznie dla pieszych i rowerzystów
Grupa 2 (min klasa B 125) – drogi i obszary dla pieszych, powierzchnie równorzędne,
parkingi lub tereny parkowania samochodów osobowych.
Grupa 3 (min klasa C 250) – dla zwieńczeń wpustów ściekowych usytuowanych przy
krawężnikach
Grupa 4 (min klasa D 400) – jezdnie dróg, utwardzone pobocza oraz obszary parkingowe
Grupa 5 (min klasa E 600) – powierzchnie poddane dużym naciskom od kół
Klasa A 15 obciążenie badawcze 15 kN
Klasa B 125 obciążenie badawcze 125 kN
Klasa C 250 obciążenie badawcze 250 kN
Klasa D 400 obciążenie badawcze 400 kN
Klasa E 600 obciążenie badawcze 600 kN
 Stopnie wejściowe do studni
Widok kinety kanalizacyjnej. Widok na stopnie złazowe do studni.
Zgodnie z wytycznymi Aquanet:
W studniach stosować stopnie złazowe kanałowe (klamry), dostępne w handlu jako produkt spełniający wymogi normy DIN 1212E, zabezpieczone tworzywem przed poślizgiem, od ściany studzienki.
Stopnie włazowe (jako klamry) mogą być również wykonane z prętów stalowych ocynkowanych, o średnicy Φ 30 mm lub prętów stalowych, o średnicy Φ 30 mm, pokrytych tworzywem, o strukturze antypoślizgowej.
W zwężce studni, pod włazem, (ok. 10 cm), należy montować tzw. poręcz chwytną, z pręta stalowego ocynkowanego, pokrytych tworzywem o strukturze antypoślizgowej o średnicy Φ 30 mm – w odległości 7 cm od ściany.
Nieprawidłowo zamontowane stopnie złazowe mogą utrudniać eksploatację kanalizacji.
Gdzie lokalizować studzienki kanalizacyjne
Montaż włazu żeliwnego na cegłach. Co o tym myślicie? Montaż oczywiście w jezdni drogi.

Opracował
mgr inż. Adam Masłowski

Literatura
Praca zbiorowa: Wodociągi i kanalizacja Poradnik; Arkady; Warszawa; 1971.
Golt, Bursztyna-Adamiak, Gudelis-Taraszkiewicz, Suligowski, Tuszynska: Kanalizacja Projektowanie, wykonanie, eksploatacja; Seidel-Przywecki; Warszawa; 2012.
PROJEKTOWANIE, WYKONAWSTWO SIECI WODOCIĄGOWYCH I KANALIZACYJNYCH ORAZ PRZYŁĄCZY WYMAGANIA OGÓLNE AQUANET SA Poznań, styczeń 2013 r.
Systemy kanalizacyjne Stream Life Studzienki kanalizacyjne PRO 630, PRO 800, PRO 1000 Instrukcja montażu firmy Pipelife.
WYTYCZNE DO PROJEKTOWANIA I MONTAŻU BETONOWYCH STUDZIENEK KANALIZACYJNYCH firmy ZPB Kaczmarek.

12 KOMENTARZE

  1. Zastanawia mnie, dlaczego dla kanalizacji sanitarnej należy projektować włazy NIEWENTYLOWANE w pasach drogi? Zdaję sobie sprawę z tego, że ogranicza to wydostawanie się na zewnątrz oparów z kanalizacji oraz zabezpiecza przedostawanie się do systemu kanalizacyjnego piasku i zanieczyszczeń z nawierzchni, tylko dlaczego, wg niektórych wodociągów, w drogach trzeba stosować włazy niewentylowane a w terenach zielonych należy stosować włazy wentylowane – przecież w terenach zielonych też mogą wydostawać się opary i mogą się zbierać zanieczyszczenia. Gdzie tutaj jest logika?. Jedynie Aquanet słusznie zaznacza, że informacja dotyczy tylko terenów zielonych poza obszarem zabudowy. Czy jest jakiś przepis który wymaga żeby włazy w drodze były niewentylowane? Pół godziny szukałem i nic nie znalazłem na ten temat. Jedynie NIEKTÓRE wodociągi i zakłady komunalne wymagają włazów niewentylowanych w drogach. Czy ktoś merytorycznie może mi wytłumaczyć, dlaczego? Przecież w kanalizacji sanitarnej może gromadzić się metan i chyba dobrze by było zapewnić wentylację tych sieci. W mieście, w którym mieszkam większość (jak nie wszystkie) studzienek na kanalizacji sanitarnej w drodze ma otwory wentylacyjne i nikt nie czuje żadnego odoru. Z tym przedostawaniem się piasku do kanalizacji przez otwory wentylacyjne włazów, jestem ciekawy jakie są to ilości – w żadnej publikacji nie widziałem badań na ten temat.
    Pozdrawiam 🙂

    • Substancje ropopochodne, które mogą dostać się do kanalizacji niestety „umartwiają” – zabijają bakterie w oczyszczalni tzw złoże biologiczne.

    • Włazy wentylowane w terenach zielonych mogą być wyniesione do ok.8cm nad poziom terenu co zapewni bezpieczeństwo sieci z uwagi na brak napływu wody powierzchniowej.W drodze niestety woda powierzchniowa otworami włazu wentylowanego dostaje się do sieci.Pytanie czy sieć sanitarna to przewiduje i czy oczyszczalnia dodatkową wodą do ,,oczyszczenia,, bez opłat jest zainteresowana.Opady w terenach pogórza moren ?Kto popełnił błąd i zastosował pokrywy wentylowane o zbyt dużej liczbie otworów wentylacyjnych szybko starał się te pokrywy wymieniać-przykład Tychy

  2. W praktyce mimo zaprojektowania osi kanału w osi pasa ruchu występuje rozbieżność na etapie wykonawstwa, mianowicie zobrazowane jest to na rysunkach powyżej czyli studnia wraz z włazem studni zlokalizowana jest pod pojazdem, zaś na zdjęciu widać, że stopnie złazowe usytuowane są po stronie kinety (nie po stronie napływu ścieków lub odpływu). Reasumując aby umożliwić zejście tymi stopnia musimy przesunąć otwór włazowy nad te stopnie, co powoduje przesunięcie poza oś kanału i tym samym nie usytuowanie włazu w osi pasa ruchu. Im większa średnica studni tym problem większy. Dlatego fajnie jest doszczegółowić rysunek o studnię z płytą przykrywową i otworem złazowym.

  3. Dzień dobry,
    Artykuł jest bardzo pomocny ale zauważyłem literówkę. Zagęszczenie piasku powinno wynosić Id=1,0, a nie nie jak w w treści Is=1,0. Jeśli dobrze się orientuję Is jest wyznaczane dla gruntów spoistych… chyba że zmieniły się oznaczenia.
    Pozdrawiam

    • ma Pan racje, rozrózniamy zagęszczenie Id oraz wskaźnik zagęszczenia Is, w artykule chodziło mi o wskaźnik zagęszczenia Is. Wskaźnik zagęszczenia okreslamy zgodnie z norma drogową PN-S-02205 oraz PN-B-10736 Roboty ziemne.

  4. Dlaczego studnie kanalizacyjne usytuowane w jezdni pasa drogowego, nie są w jednej linii? Jadąc samochodem trzeba lawirować, lub narażać na niepotrzebne wstrząsy zawieszenia pojazdu. Lawirować się nie da, bo włazy studni są zróżnicowane posadowieniem na szerokości jezdni (w środku, po prawej, lub lewej stronie jezdni). Ja osobiście uważam to za partactwo, tyle, że nikt z nadzoru tego nie egzekwuje.

  5. Metalowe pokrywy studzienek nie powinny byś w ogóle widoczne. Nawet usytuowane na tym samym poziomie, co asfalt niszczą opony i powodują wstrząsy pojazdu, które z pewnością nie tylko zakłócają „komfort jazdy”, ale także powodują szybsze zużycie ważnych elementów zawieszenia takich, jak np. amortyzatory. Można temu łatwo zapobiec! Oto np. w Sofii, bułgarskiej (!!!) Stolicy metalowe pokrywy studzienek wbudowane są kilka centymetrów poniżej asfaltu ale – w czasie kiedy nie ma potrzeby ich otwierania – przykryte są asfaltem, idealnie zrównanym z powierzchnią jezdni! Ich lokalizacja oznaczona jest malowanym, jaśniejszym kręgiem, albo asfaltem delikatnie zabarwionym. Widocznie taki sposób jest tańszy, niż straty powodowane pokonywaniem swoistego toru przeszkód, a miasto (szczególnie w nocy) jest ciche, wolne od decybeli, które towarzyszą „podskakującym” pojazdom na metalowych pokrywach.

  6. Wszytko można i wszystko się da ! To jest kwestia pieniędzy. Jeżeli to kilka procent wartości drogi to warto. Jeżeli o 100% drożej to przeboleje.

  7. Dzień dobry!
    Artykuł ciekawy, poruszył w nim Pan wiele istotnych kwestii jakże często pomijanych w projektowaniu sieci.
    Czy byłby Pan uprzejmy przybliżyć mi zasady, kiedy należy stosować włazy z zamknięciem ( zatrzask lub rygiel ). szukałem w sieci informacji na ten temat – póki co bezskutecznie ale dzięki temu trafiłem na ten materiał.
    Pozdrawiam serdecznie
    Krzysztof Derlatka

Skomentuj Adam Masłowski Anuluj odpowiedź

Please enter your comment!
Please enter your name here